ارتودنسی دندان یکی از موثرترین روش‌ها برای ردیف کردن دندان‌های نامنظم و بهبود لبخند است. با این حال، پس از نصب براکت‌ها و سیم‌های ارتودنسی روی دندان‌ها، طبیعی است که کمی درد و ناراحتی را در روزهای اولیه درمان تجربه کنید. این درد معمولا چند ساعت پس از تنظیم سیم‌ها یا قرار دادن بریس‌ها شروع شده و طی ۳ تا ۷ روز به تدریج کاهش می‌یابد. دلیل اصلی درد ارتودنسی وارد شدن فشار توسط براکت‌ها و سیم‌ها به دندان‌ها و لثه‌ها است که باعث حساس شدن آنها می‌شود. خوشبختانه با به‌کارگیری چند راهکار ساده می‌توانیم درد ناشی از ارتودنسی را کم کنیم و دوران تطبیق با بریس‌ها را راحت‌تر سپری کرد.
۱۰ روش موثر برای کاهش درد ارتودنسی
در ادامه ۱۰ روش موثر برای کاهش درد ارتودنسی معرفی شده است. تمامی این روش‌ها را میتوانید به سادگی در خانه انجام دهید تا ناراحتی کمتری در طول درمان ارتودنسی داشته باشید. همچنین در انتهای مطلب، یک جدول خلاصه از این راهکارها آورده شده است تا بتوانید به سرعت نگاهی کلی به تمامی روش‌های کاهش درد داشته باشید.
| راهکار | توضیحات |
| مصرف مسکن‌های خوراکی | استفاده از مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن (با مشورت پزشک) برای کاهش درد و التهاب. |
| ژل یا داروی بی‌حس‌کننده موضعی | استعمال ژل‌های بی‌حسی مخصوص دهان (حاوی بنزوکائین) روی لثه‌ها برای بی‌حس کردن موقت ناحیه دردناک. |
| کمپرس سرد | قرار دادن کیسه یخ پیچیده در پارچه روی صورت، جهت کاهش التهاب و ایجاد بی‌حسی موضعی در ناحیه درد. |
| نوشیدنی یا خوراکی سرد | نوشیدن آب یخ یا مکیدن تکه‌های یخ و خوردن بستنی برای کرخت کردن دهان و کاهش درد و جلوگیری از تورم لثه. |
| شستشو با آب نمک گرم | غرغره کردن محلول آب ولرم و نمک (۱ قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب) برای کاهش درد و جلوگیری از عفونت. |
| استفاده از موم ارتودنسی | پوشاندن بخش‌های تیز براکت‌ها و سیم‌ها با موم مخصوص ارتودنسی برای جلوگیری از زخم شدن دهان و کاهش درد. |
| ماساژ ملایم لثه‌ها | ماساژ آرام لثه‌ها با انگشت تمیز (و ترجیحاً پس از خنک کردن لثه با یخ) جهت افزایش گردش خون و تسکین درد. |
| رعایت بهداشت دهان و دندان | مسواک زدن دقیق، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهان‌شویه برای جلوگیری از التهاب لثه و کاهش درد اضافی. |
| غذاهای نرم و آبکی | خوردن غذاهای نرم و اجتناب از خوراکی‌های سفت و چسبنده تا وارد شدن فشار اضافی و درد به دندان‌ها کاهش یابد. |
| صبوری و مراجعه در صورت درد شدید | تحمل ناراحتی خفیف اولیه با در نظر داشتن نتیجه مطلوب درمان؛ در صورت درد غیرقابل تحمل به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. |
۱– مصرف مسکن‌های خوراکی (ضد درد)
اولین و ساده‌ترین راه برای تسکین درد ارتودنسی، استفاده از داروهای مسکن خوراکی است. مصرف مسکن‌های رایج بدون نسخه مانند ایبوپروفن (ژلوفن) یا استامینوفن می‌تواند به کاهش درد دندان‌ها و التهاب لثه‌ها کمک کند. بهتر است اولین نوبت مسکن را حدود یک ساعت قبل از جلسه ارتودنسی یا تنظیم سیم‌ها مصرف کنید تا شدت درد اولیه کمتر احساس شود. البته در مصرف هر نوع مسکن زیاده‌روی نکنید و حتما طبق تجویز پزشک یا دستورالعمل دارو عمل کنید.
۲– استفاده از ژل یا داروی بی‌حس‌کننده موضعی
روش موثر بعدی برای کاهش درد، بی‌حس کردن موضعی ناحیه‌ی دردناک است. ژل‌های بی‌حسی موضعی حاوی بنزوکائین (مانند Orajel یا Anbesol) را میتوانید از داروخانه تهیه کنید. مقدار کمی از ژل را با انگشت تمیز یا گوش‌پاک‌کن مستقیماً روی لثه‌ها و دندان‌های دردناک بمالید. این دارو با بی‌حس کردن اعصاب ناحیه، به طور موقت احساس درد را کاهش می‌دهد. توجه داشته باشید پس از استفاده از ژل بی‌حسی، تا مدتی از خوردن و آشامیدن خودداری کنید تا ژل از روی موضع پاک نشود. همچنین هرگز ژل بی‌حس‌کننده را نبلعید و طبق دستور مصرف از آن استفاده نمایید.
۳– کمپرس سرد روی صورت
سرما یکی از بهترین تسکین‌دهنده‌های درد و التهاب است. اگر بعد از ارتودنسی احساس درد یا نبض زدن در دندان‌ها داشتید، میتوانید از کمپرس سرد استفاده کنید. برای این کار، چند تکه یخ را درون یک کیسه پلاستیکی قرار دهید و آن را در یک پارچه نازک بپیچید. سپس کمپرس را به آرامی روی گونه خود در محل درد نگه دارید. سرمای یخ باعث کاهش التهاب بافت‌ها شده و با بی‌حس کردن اعصاب ناحیه، درد را موقتا تسکین می‌دهد. میتوانید این کار را طی روز چند بار و هر بار به مدت ۱۰ دقیقه انجام دهید.
۴– نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های سرد
خوردن و آشامیدن مواد خنک، روش ساده‌ی دیگری برای کاهش درد ارتودنسی خصوصاً در ساعات اولیه بعد از تنظیم سیم‌ها است. آب یخ بنوشید یا مقداری یخ خرد شده را مانند آبنبات بمکید تا دهان و لثه‌های شما بی‌حس شوند. بستنی سرد (خصوصاً بستنی یخی یا بدون قطعات سفت) نیز انتخاب خوبی برای کاهش درد و التهاب لثه پس از نصب براکت‌ها است. سرمای حاصل از نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های خنک پیام‌های عصبی درد را کند کرده و احساس ناراحتی را کمتر می‌کند. فقط به یاد داشته باشید که نوشیدنی‌های خیلی شیرین یا اسیدی مصرف نکنید تا دندان‌ها دچار آسیب نشوند، و پس از خوردن بستنی حتما دهان خود را با آب بشویید تا شکر باقی‌مانده باعث پوسیدگی دندان نشود.
۵– شستشو با آب نمک ولرم
شستشوی دهان با آب نمک یک درمان سنتی و موثر برای کاهش دردهای دهان و دندان است. نمک به دلیل خواص ضدالتهابی و ضدعفونی‌کننده‌ای که دارد می‌تواند به التیام بافت‌های تحریک‌شده کمک کند. یک قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب گرم (ولرم) حل کنید. سپس این محلول را به مدت ۳۰ ثانیه در دهان بچرخانید و قرقره کنید و نهایتاً بیرون بریزید. آب نمک با کاهش تورم لثه‌ها و جلوگیری از عفونت زخم‌های کوچک داخل دهان، درد ارتودنسی را تسکین می‌دهد. میتوانید روزی چند بار (مثلاً صبح و شب) این کار را انجام دهید. دقت کنید که آب نمک را قورت ندهید و پس از غرغره، دهان را با آب معمولی مختصری بشویید تا شوری آن از بین برود.
۶- استفاده از موم ارتودنسی
براکت‌ها و سیم‌های ارتودنسی گاهی در روزهای اول باعث سایش و زخم شدن بخش‌های داخلی لب و گونه می‌شوند که خود می‌تواند بر ناراحتی شما بیفزاید. موم ارتودنسی وسیله‌ای ساده اما بسیار کاربردی برای رفع این مشکل و کاهش درد است. معمولاً متخصص ارتودنسی پس از نصب بریس‌ها مقداری موم مخصوص به شما می‌دهد. کافی است یک تکه کوچک موم بردارید، آن را با انگشت نرم کنید و روی قسمت‌های تیز یا انتهای سیم‌های آزاد که با داخل دهان تماس دارند قرار دهید. این موم مانند یک سد محافظ عمل کرده و مانع فشار و خراش براکت به بافت‌های نرم گونه و لب می‌شود. هر زمان احساس کردید نقطه‌ای از دهان بر اثر برخورد با بریس دردناک یا زخمی شده، از موم ارتودنسی روی آن قسمت استفاده کنید. فراموش نکنید قبل از مسواک زدن یا غذا خوردن، موم را بردارید و در صورت بلعیدن تصادفی نگران نباشید زیرا اغلب موم‌های ارتودنسی غیرسمی هستند.
۷– ماساژ ملایم لثه‌ها
وقتی دندان‌ها تحت فشار ارتودنسی حرکت می‌کنند، لثه‌ها نیز ممکن است دچار درد و التهاب شوند. ماساژ آرام لثه‌ها می‌تواند به کاهش این درد کمک کند. برای این کار، انگشت خود را تمیز بشویید و با حرکت نرم و دایره‌ای، لثه‌های اطراف دندان‌های دردناک را مالش دهید. این ماساژ جریان خون را در بافت لثه افزایش داده و به کاهش احساس فشار و درد کمک می‌کند. اگر می‌خواهید تاثیر ماساژ بیشتر شود، قبل از آن یک تکه یخ را چند ثانیه روی لثه‌ها بگذارید تا کمی بی‌حس شوند و سپس ماساژ دهید. این کار را روزانه چند بار میتوانید تکرار کنید.
۸– توجه به بهداشت دهان و دندان
رعایت بهداشت دهان شاید مستقیماً یک روش تسکین درد به نظر نرسد، اما تاثیر زیادی در کاهش دردهای ارتودنسی دارد. وجود پلاک باکتریایی و باقی‌مانده غذا بین براکت‌ها و دندان‌ها می‌تواند باعث التهاب لثه‌ها و تشدید درد شود. بنابراین لازم است در دوران ارتودنسی بیش از همیشه به تمیزی دندان‌ها توجه کنید. بعد از هر وعده غذایی به آرامی اما دقیق دندان‌های خود را مسواک بزنید و از نخ دندان مخصوص ارتودنسی یا واترجت برای تمیز کردن لای سیم‌ها استفاده کنید. استفاده منظم از دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال نیز به جلوگیری از عفونت و کاهش التهاب کمک می‌کند. با حفظ بهداشت مناسب، لثه‌های شما سالم‌تر خواهند بود و درد و ناراحتی کمتری احساس خواهید کرد.
۹– مصرف غذاهای نرم در روزهای اولیه
برنامه غذایی خود را در اولین روزها و هفته‌های درمان کمی تغییر دهید. در زمانی که دندان‌هایتان حساس و دردناک است، غذاهای نرم و آبکی بهترین انتخاب هستند. سوپ گرم، پوره سیب‌زمینی, ماکارونی پخته، تخم‌مرغ آب‌پز نرم، فرنی و غذاهای مشابه که نیاز به جویدن زیاد ندارند، فشار کمتری به دندان‌های دردناک وارد می‌کنند. برعکس، خوراکی‌های سفت یا چسبنده (مانند ته‌دیگ، آجیل، آبنبات سفت، شکلات کاراملی و غیره) می‌توانند با وارد کردن فشار یا گیر کردن به براکت‌ها درد شما را بیشتر کنند و حتی به سیم‌ها آسیب بزنند. پس تا زمانی که درد ارتودنسی فروکش نکرده، از این‌گونه غذاها پرهیز کنید. پس از عادت کردن دندان‌ها به بریس، میتوانید به تدریج مواد غذایی معمول را مصرف کنید اما باز هم باید از گاز زدن خوراکی‌های بسیار سفت خودداری نمایید.
۱۰– صبور باشید و در صورت لزوم با پزشک مشورت کنید
در نهایت، صبوری کردن بخش مهمی از مقابله با درد ارتودنسی است. به خود یادآوری کنید که ناراحتی فعلی شما موقتی است و نتیجه‌ی دلپذیری مانند داشتن لبخندی زیبا و دندان‌های مرتب در انتظار شماست. اغلب درد و فشار ارتودنسی بعد از چند روز تا یک هفته به طور قابل توجهی کم می‌شود. سعی کنید حواس خود را با فعالیت‌های روزمره پرت کنید و بیش از حد روی درد تمرکز نکنید. اگر درد شما بسیار شدید بود و با روش‌های گفته شده تسکین پیدا نکرد، حتماً موضوع را با متخصص ارتودنسی خود در میان بگذارید. ممکن است پزشک براکت‌ها را کمی تنظیم مجدد کند یا داروی قوی‌تری برایتان تجویز نماید. یادتان باشد که تحمل اندکی درد در شروع ارتودنسی، بهایی است که برای دستیابی به یک لبخند بی‌نقص در آینده می‌پردازید.
ارتودنسی شفاف بهتره یا سیمی
امروزه با ظهور روش‌های نوین مانند ارتودنسی شفاف (الاینرهای نامرئی)، این سوال برای بسیاری از افراد پیش می‌آید که آیا این روش جدید بهتر از ارتودنسی سیمی سنتی است یا خیر. هر کدام از این دو روش مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب بین آنها به عوامل مختلفی بستگی دارد. در ادامه، ارتودنسی نامرئی و ارتودنسی ثابت فلزی را از جنبه‌های گوناگون مقایسه می‌کنیم تا بتوانید تصمیم بگیرید کدام گزینه برای شرایط شما مناسب‌تر است.
در مقاله ای که قبلا تهیه کردیم درباره اینکه انتخاب ارتودنسی شفاف بهتر است یا سیمی؟ کاملا توضیح داده ایم که میتوانید مطالعه کنید.
جمع‌بندی: کدام روش برای شما بهتر است؟
هیچ پاسخ یکسانی برای همه افراد وجود ندارد. انتخاب بین ارتودنسی سیمی و ارتودنسی شفاف بستگی به نیازهای درمانی و اولویت‌های شخصی شما دارد. اگر از بابت زیبایی طی درمان نگرانی زیادی دارید و مشکل دندان‌های شما شدید نیست، احتمالاً از ارتودنسی شفاف رضایت بیشتری خواهید داشت. این روش به شما امکان می‌دهد بدون جلب توجه دندان‌های خود را مرتب کنید و در عین حال هنگام غذا خوردن و مسواک زدن آزادی عمل دارید. اما اگر ناهنجاری دندانی شما پیچیده یا شدید است، یا نگران نتیجه نهایی صددرصد مطمئن هستید، ارتودنسی ثابت سیمی انتخاب مطمئن‌تری محسوب می‌شود. همچنین برای کودکان و نوجوانان کم‌سن که ممکن است همکاری کامل نداشته باشند، براکت‌های ثابت کارآمدتر است.
در نهایت توصیه می‌کنیم جهت تصمیم‌گیری درست، حتماً با یکی از بهترین متخصص ارتودنسی در ایران مشورت کنید. پزشک با معاینه دقیق وضعیت دندان‌ها و فک شما و در نظر گرفتن شرایط زندگی و خواسته‌هایتان، بهترین گزینه درمانی را پیشنهاد خواهد کرد. هدف نهایی هر دو روش یک چیز است: دستیابی به لبخندی زیبا و دندان‌هایی سالم و ردیف؛ شما میتوانید با انتخاب روش مناسب و همکاری در روند درمان، به این هدف ارزشمند برسید.
